Chcę odejść – co zrobić?
Zastanawiasz się nad odejściem ze zgromadzenia? A może już podjęłaś decyzję?
Pierwszym źródłem informacji, do którego powinnaś zajrzeć, są konstytucje Twojego zgromadzenia. Najlepiej zastosować się do opisanych tam procedur.
Często jednak procedury opisane są niejasno lub bardzo ogólnikowo. W takiej sytuacji należy postępować zgodnie z prawem kanonicznym. Poniżej znajdziesz uproszczony opis procedur odejścia – w indywidualnych przypadkach mogą być drobne różnice. Szczegółowe informacje są w Kodeksie Prawa Kanonicznego, np. tutaj.
Jeśli potrzebujesz wsparcia w procesie odejścia, możesz napisać do nas.
Kiedy chcesz odejść zgodnie z przepisami prawa kanonicznego, to przygotowanie i złożenie wniosku o tzw. indult odejścia (sekularyzacyjny) należy do Ciebie.
Jeśli odchodzisz przed ślubami (postulat, nowicjat) – żadne wnioski nie są potrzebne, możesz po prostu opuścić zgromadzenie.
Jeśli odchodzisz w okresie ślubów czasowych – możesz zaczekać, aż śluby wygasną samoczynnie albo, podobnie jak profeski wieczyste, złożyć wniosek o indult – indultu może udzielić najwyższa przełożona za zgodą swojej rady, więc to do niej kierujesz swoją prośbę.
Jeśli odchodzisz jako profeska wieczysta, powinnaś złożyć prośbę o indult odejścia do Stolicy Apostolskiej. Masz dwie drogi: bezpośrednio do Stolicy Apostolskiej (wówczas wysyłasz lub osobiście dostarczasz jeden egzemplarz) lub do najwyższych władz Twojego zgromadzenia (wtedy – dwa egzemplarze). Zalecana (i szybsza) jest droga przez władze zgromadzenia.
Wzór prośby o indult znajdziesz tutaj: DOCX, PDF – po pobraniu dokument należy wydrukować i wypełnić ręcznie.
Przełożona wysyła Twoją prośbę o indult do właściwej władzy w Stolicy Apostolskiej, dołączając opinię własną oraz swojej rady. Po kilku tygodniach (lub miesiącach) otrzymasz dokument: indult odejścia (sekularyzacyjny), który jest równoznaczny z dyspensą od ślubów oraz od wszystkich obowiązków wynikających z profesji. Indult odbierasz osobiście w swoim zgromadzeniu, potwierdzając jego przyjęcie własnoręcznym podpisem. Od tego momentu jesteś osobą świecką, możesz np. zawrzeć sakramentalne małżeństwo.
Prośbę o indult możesz złożyć w trakcie pobytu w zgromadzeniu, ale możesz również wyjechać i wysłać dokumenty pocztą, będąc już poza wspólnotą. Datę wyjazdu dobrze jest ustalić z przełożoną, jeśli jednak zależy Ci, aby szybko opuścić klasztor, możesz to zrobić w dowolnym momencie.
Nie ma jasnych przepisów regulujących kwotę pieniędzy, w jaką zgromadzenie powinno zaopatrzyć odchodzące siostry. Nieformalne zalecenia mówią o kwocie nie mniejszej niż dwie najniższe pensje krajowe (od 1 stycznia 2024 roku najniższa krajowa brutto wynosi 4242 zł, a od 1 lipca tego roku 4300 zł. Najczęściej jest to równowartość 3221,98 zł netto (od stycznia) i 3261,53 zł netto (od lipca)).
Ważne: na każdym etapie Twojego pobytu w zgromadzeniu (po ślubach wieczystych również), możesz wyjechać i poinformować, że nie wracasz. W świetle prawa świeckiego śluby nie dają władzom zakonnym uprawnień do zatrzymywania Cię w klasztorze. Jeśli odchodzisz przed ślubami (postulat, nowicjat) – możesz odejść swobodnie. Jeśli odchodzisz w okresie ślubów czasowych – śluby wygasną samoczynnie. Jeśli odchodzisz jako profeska wieczysta, to wg prawa kanonicznego po sześciomiesięcznej nieobecności władze zakonu rozpoczynają procedurę wydalenia (najpierw otrzymasz upomnienie, ale nie musisz na nie odpowiadać). Zebranie dokumentów i przesłanie ich do Stolicy Apostolskiej jest obowiązkiem przełożonych i nie musisz się w to angażować. Wynikiem tych działań będzie tzw. dekret wydalenia, równoznaczny z ustaniem ślubów oraz wszelkich praw i obowiązków z nich wynikających. Efekt zatem będzie taki sam, jak w wypadku otrzymania indultu odejścia: w świetle prawa kanonicznego będziesz osobą świecką, która np. może zawrzeć sakramentalne małżeństwo. Jedyna różnica jest taka, że w takiej sytuacji nie przysługują Ci żadne świadczenia finansowe ze strony zgromadzenia.
Co po odejściu?
Zasiłek dla bezrobotnych
Jeśli podczas pobytu w zakonie nie pracowałaś na podstawie umowy o pracę poza zgromadzeniem (np. w szkole, w placówce opiekuńczej, itd.) – nie przysługuje Ci zasiłek dla bezrobotnych, ponieważ zakony nie płacą składek na fundusz pracy.
Ubezpieczenie zdrowotne
Do momentu otrzymania indultu odejścia, jesteś pełnoprawną członkinią zgromadzenia, więc zgromadzenie ma obowiązek opłacać za Ciebie składki (ZUS). Bezpośrednio po tym okresie, jeśli nie pracujesz zawodowo, powinnaś się zarejestrować w urzędzie pracy właściwym dla miejsca zamieszkania. Jako osobie bezrobotnej przysługuje Ci ubezpieczenie zdrowotne i możesz korzystać z usług medycznych w ramach NFZ.
Emerytura
Zgromadzenie powinno opłacać składki na ubezpieczenie społeczne przez cały czas Twojego pobytu. Jeśli zdecydujesz się odejść, przysługuje Ci emerytura, nawet, jeśli nie pracowałaś na podstawie umowy o pracę poza zakonem. Będzie to najniższa emerytura krajowa. Jeśli pracowałaś poza zakonem – emerytura może być wyższa.
